زرشک به عنوان دارو
کاربرد های زرشک در طب سنتی
الف- استفاده از برگ و میوه زرشک
میوه زرشک طبیعتی سرد و خشک دارد و در طب سنتی مقوی کبد و قلب ، صفرابر، مسکن حرارت معده و بند آورنده ی سیلان خون بواسیر است ، همچنین از خونریزی مزمن جلوگیری می کند . در مورد اشخاص سرد مزاج اگر آن را مخلوط با داروهای گرم مانند سنبل الطیب بخورند برای تقویت و رفع انسداد کبد بسیار نافع است.
از برگ زرشک به تنهایی یا مخلوط با داروهای مناسب برای زخم روده ها و نیز رفع اسهال های ناشی از ضعف امعاء و احشای داخل شکم استفاده می شود . در مغولستان زرشک را برای خارج کردن رطوبت و بند آوردن خونریزی و برای بیماریهایی با ترشحات مخاطی به کار می برند.
همچنین برای میوه ی زرشک خاصیت منقبض کننده عروق قائل هم بوده و بربرین (ترکیب دارویی موجود در زرشک )را به عنوان مقوی معده و ضد استفراغهای دوره ی بارداری توصیه کرده اند .
جویدن برگ زرشک نیز باعث سفتی لثه ها می شود.
برگ زرشک به عنوان قابض و در درمان عوارض ناشی ا ز فقدان ویتانین C نیز به کار می رود.
برای درمان اسهال مزمن پانزده تا سی گرم برگ خشک درختچه زرشک را در نیم لیتر آب سرد ریخته ، می جوشانند. سپس آن را صاف کرده با عسل شیرین می کنند و هر روز بین غذاهای اصلی سه بار و هر بار یک فنجان از آن را می نوشند . همچنین برگ زرشک در دیسانتری مزمن ، آب آوردن انساج و در اسکوربوت استفاده می شده است.
در کتاب « قانون طب » ابن سینا از خواص درمانی اش نوع داروی مخلوط گیاهی تحت عنوان قرص زرشک یاد شده است .
قرصهای زرشک دارای ترکیبات متفاوتی می باشد ؛ به عنوان مثال یک نسخه از قرص زرشک شامل :« افشره زرشک چهار در هم ، بذر خیار،مصطکی و تباشیر هر یک دو درهم ، لاک و راوند چینی هر کدام یک درهم ، گل محمدی دوازده درهم ، زعفران یک درهم ، سنبل ، افشره مشکانیه ، شیرین بیان و ترنگبین هر یک دو درهم ، می باشد » این ترکیب برای درمان تب شدید ، آماس کبد همچنین درعلاج تشنگی شدید بسیار خوب ومفید است . انواع قرصهای زرشک در علاج سرفه ، تب و یرقان ، ورم معده و ورم کبد نیز مفید است .
همین طور ابن سینا ضماد زرشک را برای دمل و جوش گرم مفید دانسته است .
در کتاب «تحفه ی مومن» هم ، زرشک به عنوان مسکن حرارت معده ، جگر و غلیان خون ، مقوی جگر سرد و سایر احشاء و شفابخش اسهالی که از سردی جگر و ضعف جگر و احشاء باشد نام برده و ضماد زرشک رادع اورام حاره شمرده است . شربت زرشک هم درمان بخش اثر سموم قتاله و گزیدن افعی همچنین رفع خفقان و غثیان است.
در کتاب «قانون» ابن سینا آمده است که برگ زرشک برای رقیق کردن خون و جهت تقویت هاضمه با زعفران تجویز می شود . با آب افسنطین هم جهت درمان بزرگی کبد و سختی ادرار توصیه شده است . در درمان تنگی نفس و غش بکار می رود و غم و غصه و بی اشتهایی را از بین می برد . دانه های آن نیز به تنهایی یا مخلوط با ادویه جهت زخم معده و دل درد و اسهال تجویز شده است.
از زرشک همچنین در درمان قولنج کبدی ، یرقان و سیروز کبدی استفاده می شود.
در «طب الشفاء» آمده است زرشک مشهّی ، قاطع صفرا ، مسکّن تشنگی و مقوی کبد است . ریشه اش تب بر می باشد.
در طب سنتّی ایران از زرشک برای رفع خارش و سایر عوارض پوستی استفاده می شود ، همچنین به صورت دم کرده برای خوشبو کردن نفس و به عنوان تصفیه کننده ی خون مصرف می شود. میوه ی زرشک برای درمان تیفوس ، درد قفسه ی سینه و به عنوان داروی ضد مالاریا ، دیورتیک و خلط آور مصرف می شود.
میوه ی زرشک دارای مقادیر زیادی ویتامین C است که میزان آن از لیموترش بیشتر می باشد و به همین دلیل در درمان بیماری اسکوربوت مصرف دارد.
برای معالجه ی آسم و آنژیم گلودرد ۱۰ گرم پودر میوه زرشک خشک را در یک دسی لیتر آب تا دو ساعت خیس کرده ، بعد آن را به مدت یک دقیقه می جوشانند ، سپس هر روز ۴-۳ بار و هر بار نیم فنجان از آن نوشیده می شود .
میوه زرشک به عنوان قابض و ضد عفونت در تب های عفونی کاربرد دارد.
عصاره و شربت میوه زرشک برای امراض ریوی و کبدی ، سنگ کیسه ی صفرا و اسهالی که در اثر التهاب و ضعف کبد رخ می دهد ، استعمال می شود.
روسها از زرشک برای رفع التهاب خونریزی رحمی ، خونریزی ، تنشهای شدید ، اختلالات کیسه ی صفراوی و برای افزایش صفرا استفاده می کرده اند.
از میوه ی زرشک برای رهایی از خارش جرب ، و دیگر ضایعات پوستی می توان استفاده کرد . برای خوشبو کردن دهان و افزایش سلامت عمومی بدن می توان میوه ی زرشک را جوید.
به خانمهایی که دوره ی یائسگی آنها نزدیک است و آنها که اختلالات رحمی دارند توصیه می شود از خوردن زرشک غفلت نکنند.
زرشک همچنین برای سرطانها یا غده های کبدی ، گردن و معده و بزرگ شدن کبد مورد استفاده قرار می گیرد.
ب- استفاده از پوست ساقه و ریشه ی زرشک
شرکت تعاونی کشاورزی عاقله قهستان ثبت ۱۳۵۰مهد زعفران وزرشک جهان قاینات خرید از کشاورز
۰۹۱۵۳۶۲۸۹۵۶
۰۹۳۶۴۵۶۸۳۴۷
