مصرف زعفران در دوران هخامنشی
از کم و کیف تجارت زعفران در قدیم، آگاهی مستندی در دست نیست اما مطابق برخی مستندات مقدار مصرف سالانه دربار هخامنشی در حدود ۳۶۳٫۵ کیلوگرم بوده است.
پولی ین (نویسنده نظامی یونانی، سده ۲ م) به استناد منابع عهد اسکندر (حکومت ۳۳۶-۳۲۳ پیش از میلاد)، در رساله «حیله‌ها و فنون جنگی» برنامه غذایی و ۶۳ نوع مواد خوراکی مصرفی روزانه شاه و دربار هخامنشی، با قید مقدار هر یک را که روی ستونی مفرغی حک شده بود، ارائه داده است. در این فهرست مقدار زعفران مصرفی روزانه دربار هخامنشیان ۲ مین (هرمین ۴۹۸ گرم) ثبت شده است. یوستی با ارائه فهرستی از انواع خوراکی‌های روزانه داریوش از جمله «تافتون‌ها و گرده‌های لطیف زعفران زده که از سه جور گندم اعلای مصرف و یونان و سه قسم جو و گندم سیاه تهیه می‌شده» ذکر کرده است. پلین (طبیعی دان رومی، ۲۳-۷۹م) یادآور می‌شود که شاهان مغ‌ها از مرهم (در واقع کرم زیبایی) عجیب که از یک گیاه سیلیسی (نوعی جگن) با زعفران و چربی بدن شیر تهیه می‌شد – برای لطافت و زیبایی (پوست بدن) به کار می‌بردند. استفاده از روغن آرایشی زعفران‌دار، به پیروی از سنت‌های قدیم، در عصر پارت‌ها نیز معمول بوده و بانوان خوش‌‌پوش پارتی از آن بهره می‌گرفته‌اند.
تهیه عطر و بخور برای دربار هخامنشیان توسط متخصصان خبره انجام می‌گرفت. مطابق فهرستی که آتنه (خطیب یونانی سده ۳-۲م) از تعداد خدمه داریوش به دست داده، ۱۴ نفر عطرساز در دربار او بوده است. برابر برخی مستندات در ایران باستان برای خوشبو کردن فضای کاخ‌ها از زعفران، همچون عود و کندر، به عنوان بخور استفاده می‌شده است. بر این اساس مجمره‌های آتش یا دو بخوردان که در سنگ نگاره‌های داریوش در تخت‌جمشید موجود است، دلالت بر استفاده از بخور در فضای کاخ‌های هخامنشی دارد و زعفران محصول ماد از جمله مواد بخور به حساب می‌آمد و دسترسی به آن برای ایرانیان آسان‌تر از عود و عنبر یا کندر بود. دو بخوردان جلو داریوش در سنگ نگاره تخت‌جمشید را در تصویر سیاه قلم می‌توان، ملاحظه کرد.
@saffronaghele
کانال تخصصی زعفران زرشک
شرکت تعاونی عاقله قهستان ثبت۱۳۵۰
۰۹۱۵۳۶۲۸۹۵۶
