زعفران
زعفران چیست ؟ زعفران با نام عمومی saffron و نام علمی crocus sativus گرانبها ترین گیاه زراعی موجود در روی کره زمین است و تنها گیاهی است که واحد خرید و فروش آن به جای تن و کیلو مثقال و گرم است . زعفران از خانواده زنبق و در منطقه آب و هوایی مدیترانه و غرب آسیا از عرض جغرافیایی ۳۰ الی ۵۰ درجه شمالی و طول جغرافیایی ۱۰ در جه غربی تا ۸۰ درجه شرقی در مناطق بسیار کم باران ایران – توران که دارای زمستان سرد و تابستان گرم بدون داشتن بارش در اوایل فصل پاییز باشد گسترش دارد از ویژگیهای بارز این گیاه ظهور گل آن قبل از هر اندام رویشی دیگر است . شروع رشد آن در پاییز . انتهای رشد در بهار . عدم تولید بذر بارور با وجود تولید گل کامل فراوان و ضرورت برداشت گل آن در صبح زود قبل از گرم شدن هوا می باشد . تکثیر . زعفران منحصرا توسط غده زیر زمینی بنه ( کورم ) متداول است . برداشت محصول شامل چیدن گلها و جدا کردن کلاله از سایر قسمتهای گل و در نهایت خشک کردن کلاله ها است . متوسط عملکرد زعفران در صورت رعایت کامل اصول زراعی حدود ۱۰ کیلو زعفران خشک در هر هکتار از نوع زعفران دسته ای می باشد . طول عمر گلها حدود ۳ تا ۴ روز بوده که به طور متوسط هر کیلو گل زعفران معادل ۲۱۷۰ عدد گل است و از هر ۷۸ کیلو گل به طور معمول ۱ کیلو زعفران دسته ای ( کلاله همراه با خامه ) حاصل می شود برای تهیه ۱ کیلو زعفران سرگل نیاز به حدود ۱۰۵ کیلو گل و برای تهیه ۱ کیلو زعفران پوشالی ممتاز ( حداکثر طول خامه باقیمانده و متصل به کلاله کمتر از ۳ میلی متر ) نیاز به حدود ۱۰۳ کیلو گل زعفران است پس از برداشت گل و جدا سازی کلاله ها مهمترین پارامتر در مورد کیفیت زعفران نحوه خشک کردن کلاله آن است که می بایست در محیط تمیز و در زمان کوتاه ( حدود ۲ الی ۳ ساعت ) و در دمای حدود ۵۰ تا ۶۰ درجه سانتیگراد در اون الکتریکی انجام می گیرد . روش خشک کردن اسپانیایی ( الک – هیتری ) در مرتبه بعدی است و پس از آن روش خشک کردن با مایکروویو می باشد . در حال حاضر کلیه مراحل برداشت گل و جداده سازی کلاله ها و فن آوری زعفران با دست صورت می گیرد . کلاله سه شاخه زعفران مهمترین بخش تجاری آن است این بخش از گل حاوی مواد چرب . املاح معدنی و موسیلاژ است . عطر و بوی زعفران به علت وجود اسانس بیرنگ تروپن دار و یک ترکیب اکسیژن دار همراه با سینئول به نام سافرا نال می باشد . و ظعم زعفران مربوط به هتروزید تلخ پیکرو کروسین است . ماده رنگین زعفران مربوط به وجود ماده ای به نام کروسین می باشد . بهترین راه جدا سازی مواد موجود در زعفران جهت مصارف غذایی خانگی حل کردن کوبیده زعفران در مخلوط آب گرم و روغن مایع است ( با نسبت یک قسمت روغن و بیست قسمت آب به صورت دم کرده برای مدت نیم ساعت ) . مقدار مصرف برای هر نفر به طور معمول حدود ۱۵/۱ گرم در هر وعده غذایی می باشد . برای نگهداری زعفران محیط ایده آل جای خشک و خنک و به دور از نور می باشد . مصارف خوراکی : با آنکه از گذشته های دور از زعفران بدلیل رنگ زیبا و عطر و طعم استثنایی استفاده می شده است، در سالیان اخیر به دلیل گرایش به مصرف افزودنیهای طبیعی، به جای انواع شیمیایی و سنتزی در مواد غذایی، استفاده از زعفران رو به فزونی گذاشته زَعفَران گیاهی است از تیرهٔ زنبقیان (Iridaceae)، سردهٔ زعفران‌ها (Crocus) در لغتنامه ریشه شناسی آنلاین آمده است که واژهٔ زعفران از طریق زبان عربی به زبان‌های دیگر راه یافته و اصل ریشه آن نامعلوم است. [۱] اما در حقیقت در خصوص این واژه نیز مانند بسیاری از واژه های دیگر غربی ها در مورد منشاء عربی آن به خطا رفته اند ریشه این واژه به پارسی باستان و به سانسکریت برمی گردد و درشاهنامه نیز با تلفظ زعفران آمده است.این واژه در متون عربی سابقه کمتری از زبان فارسی دارد و متون عربی که واژه زعفران را بکار برده اند به کتب ایرانیانی مانند ابوعلی سینا و رازی برمی گردد.گیاه زعفران بومی ایران و هند است و در هیچ کشور عربی بصورت طبیعی نمی روید. [۲] واژهٔ فارسی برای گیاه زعفران کُرکُم است.[۳] که در فارسی میانه به صورت کورکوم تلفظ می‌شد. در زبان ترکی زفرون (زفرو)[نیازمند منبع] و در عربی الزعفران در انگلیسی saffron در اسپانیایی azafrán در فرانسه safrane در ایتالیایی zaferano به هندی zuffron تلفظ می‌شود. معرفی عمومی الگوهای کشت زعفران در جهان کاشت زعفران در ایران قدمتی ۳۰۰۰ ساله دارد. این گیاه رنگی و گران‌بهای چندین ساله، بدون ساقه‌است و پیاز دارد و چون درخاک کویر به عمل می‌آید، به طلای سرخ و یا طلای کویر شهرت یافته‌است. از هر ۱۵۰ گل، یک گرم زعفران و از حدود ۱۴۷ هزار گل تازه، یک کیلو زعفران خشک به دست می‌آید. زعفران به علت طعم و رنگ و عطر عالی، کاربردهای فراوانی در تولید فرآورده‌های غذایی، دارویی و شیمیایی دارد و با توجه به محدودیت کشت و تولید، از فرآورده‌های گران قیمت به شمار می‌رود. ایران با متوسط تولید ۱۰۰تن در سال، در زمینه تولید زعفران مقام اول را دارد. اسپانیا با تولید متوسط ۲۵تن، مقام دوم و کشورهای هندوستان، جزایر اسپرون روسیه، سنگاپور، مالزی، ژاپن، تایوان، چین، فرانسه، ایتالیا، آلمان، استرالیا و یونان با تولید متوسط ۲۵تن، مجموعا مقام سوم را به خود اختصاص می‌دهند. مرکز اصلی پرورش این گیاه، مناطق کویری و کم آب جنوب خراسان ( قاینات )و سابقه زعفرانکاری در این منطقه، به ۷۰۰سال پیش بازمی گردد.[۴] زعفران از محدود گیاهانی است که در شرایط سخت زیستی پرورش می‌یابد. با توجه به آن که جایگاه تاریخی زعفران در ایران بوده و منشا آن نیز ایران است، این گیاه یکی از جذابیت‌های ویژه ایران به شمار می‌آید.زَعفِران گیاهی دارویی و صنعتی است. گل زعفران که به بخش کلاله و یا قرمزی آن سر ریشه می‌گویند در ابتدای برداشت به رنگ قرمز روشن است ولی به مرور به رنگ قرمز تیره‌رنگ تبدیل می‌شود. تازه آن از عطر خوش طعمی برخوردار است و به غذاها طعم و لذت خاصی می‌دهد.[۵] برای کشاورزان در خراسان، زعفران (طلای سرخ) درآمد اصلی است. گیاهی که تنها دو بار در اول آبان‌ماه (قبل از محصول‌دهی) و اوایل آذرماه (در پایان محصول‌دهی)، به آب نیاز دارد و تا بهار، آب باران و برف برای آن کافی توان ارزآوری دارد.از حدود ۲۳۰ تن زعفرانی که هر سال در جهان تولید می‌شود، بیش از ۱۷۰ تن آن در خراسان به دست می‌آید و بقیه عمدتاً در اسپانیا، یونان، مراکش، هند و افغانستان تولید می‌شود.[۶] استان خراسان رضوی با تولید حدود ۱۷۲ تن زعفران و سهم ۵٬۷۵ درصدی از تولید این محصول، مقام اول را در کشور داراست صفات ریخت‌شناسی از لحاظ ریخت‌شناسی، صفات زعفران به مشخصات ریخت‌شناسی برگ، کلاله، خامه، گلبرگ، کاسبرگ، پیاز (سوخ) و چمچه تقسیم می‌شود. * مشخصات برگ: برگ زعفران معمولاً از ۱۰ سانتی‌متر تا ۴۰ سانتی‌متر می‌باشد، برگ‌های نوک تیز دارد که روی برگ آن تیره‌تر است ودرارقام مختلف متفاوت می‌باشد. زیر برگ آن روشن است و در گونه‌های مختلف زعفران فرق می‌کند. ضخامت برگ ممکن کم تا زیاد باشد و ارقام مختلف زعفران مانند خزری، زاگرسی، * کلاله: رنگ کلاله که به میزان کارتنویید و لیکوپن موجود در آن بستگی دارد متفاوت است. از قرمزررنگ تا نارنجی کمرنگ دیده شده‌است. کلاه سه‌شاخه است و نسبت به خامه که تعداد آن نیز سه عدد می‌باشد متفاوت است. ممکن است بلندتر، کوتاه‌تر، و برابر با آن باشد و همچنین طول آن نسبت به گلبرگ‌ها نیز متفاوت است. و دیده شده‌است که در ارقام مختلف در ایران بلندتر، کوتاه‌تر و تا اندازهای برابر وجود دارد. در انتهای کلاله لبه آن حالت چین‌خورده دارد که در برخی ارقام زعفران بسیار بیشتر دیده می‌شود. و عرض دهانه آن نیز بستگی به گونه آن پهن تا نازک وجود دارد. و رنگ لبه انتهایی کلاله دارای رگه سفیدی می‌باشد که کم تا زیاد وجود دارد. * خامه: دارای رنگ زرد می‌باشد که در برخی ارقام مانند زعفران خزری بسیار زرد آن پررنگ می‌باشد و در رقمی مانند زعفران زاگرسی زرد کمرنگ‌تری دارد و به نسبت کارتنویید آن متفاوت خواهد بود. * گلبرگ/کاسبرگ: هر کدام به تعداد ۳ تا می‌باشد و ضخامت آنها کم تا زیاد وجود دارد. مزرعه کشت زعفران * سوخ (پیاز): شکل عمومی سوخ می‌تواند بیضوی پخ، لوزی، تخم مرغیریا، دایره‌ای، و بیضوی پهن باشد. و یکی از صفات مورد بررسی آن پهنای گردن آن می‌باشد که ممکن است خیلی باریک، باریک، و تا بسیار پهن دیده شود. شکل قاعدهٔ پیاز زعفران ممکن است گرد و یا تورفته باشد. از لحاظ ضخامت قطر آن در ابتدا و انتهای و وسط سوخ دیده شده‌است که شکل سوخ را متفاوت کرده. و از لحاظ استفاده بازار از صفات بسیار مهم می‌باشد. در پیاز زعفران حالت چندقلویی نیز وجود دارد چنانچه در تمام گیاهان دارویی که دارای پیاز هستند وجود دارد و ممکن هم هست که وجود نداشته باشد و درصد نبود آن بیشتر است. پیاز زعفران دارای الیاف قهوه‌ای می‌باشد که در برخی گونه‌ها بسیار فشرده می‌باشد و در برخی گونه کم‌پشت‌تر است و رنگ سفید پیاز به وضوح دیده می‌شود.
ولین اندامی است از زعفران که به محظ جوانه زدن در سطح خاک دیده می‌شود. چمچه‌ها در برخی ارقام بسیار بلند هستند و در ارقام پابلند زعفران دیده شده و در ارقام پاکوتاه زعفران بصورت بسیار کوتاه نیز وجود دارد و بیشتر ارقام متوسط آن وجود دارد. خواص درمانی زعفران زعفران در کتاب رسمی داروسازی نامبرده شده و به شکل تنطوری با نام OpiiCrocata Tinctura وجود دارد. زعفران در درمان افسردگی موثر است. همچنین عصارهٔ آن به صورت محصولی به نام Bitters Swedish توسط کارخانجات مختلف تهیه و جهت مصارف دارویی مختلف عرضه می‌شود. بر حسب آزمایش‌هایی که در اروپا انجام شده‌است، زغفران خاصیت کاهش چربی و کلسترول خون و افزایش نفوذ اکسیژن در پلاسما را در موش آزمایشگاهی از خود نشان داده‌است. در طب عوام نقاط مختلف جهان، زعفران به عنوان آرام بخش، ضد اسپاسم، اشتها آور و مقوی معده استفاده می‌شود. در کشور آلمان زعفران به عنوان آرام بخش، درمان درد معده و شکم و آسم مصرف می‌شود. زعفران بدلیل رنگ شادی که دارد در غذاها باعث نشاط انسان می‌شود مصارف غذایی و صنعتی زعفران زعفران خشک شده زعفران به جهت طعم، بو و رنگ زرد خاصی که دارد به وفور در غذاها (به ویژه همراه با برنج)، صنایع شرینی‌سازی، داروسازی و صنایع دیگر به مصرف می‌رسد. ترکیبات شیمیایی زعفران مهمترین ترکیبات موجود در زعفران شامل ترکیبات زرد رنگ که به خوبی در آب محلول‌اند (مشتقات کروستین)، ترکیبات تلخ از جمله پیکروکروسین که به ویژه مقوی معده می‌باشند، مواد معطر (اسانس) که مهمترین ترکیب آن سافرانال می‌باشد که گاهی تا ۱درصد زعفران را تشکیل می‌دهد، روغن ثابت به میزان حداکثر ۱۰درصد، رطوبت حدود ۱۳۱۰ درصد و ترکیبات معدنی حدود ۵درصد می‌باشد. گرد آورنده(میلاد کرمی) نگهداری زعفران زعفران بویژه بعد از آسیاب شدن باید دور از نور و رطوبت و در جام شیشه‌ای نگهداری شود.زیرا با توجه به این که اسانس (مواد معطر) زعفران قابل تبخیر شدن است در صورت نگه داری نامناسب، به مرور زمان اسانس آن تبخیر شده و از اثرات دارویی و طعم و مزهٔ آن کاسته می‌شود و مرغوبیت آن از دست می‌رود. بازار مشهد و فروش زعفران چون زعفران بسیار گران قیمت می‌باشد، از قدیم سوداگران حقه باز در آن دستکاری می‌کردند و مجازات تقلب در زعفران گاهی حکم اعدام داشته‌است. مهمترین تقلبی که به عنوان زعفران صورت می‌گیرد گل رنگ می‌باشد که شباهتی به زعفران دارد و می‌تواند ایجاد رنگ زرد کند. گاهی برای اضافه شدن وزن به آن روغن یا آب نبات و عسل اسپری می‌کنند. بهترین نوع زعفران زعفرانی است که به آن دختر پیچ می‌گویند یعنی صد درصد طبیعی است و سر ریشه دست نخورده‌است مانند رشته‌ای نخ قرمز است که پایین آن سفید و نیمه بالای آن قرمز است. زعفران در اشعار فارسی * فردوسی: بـفـرمـود تا آتش افـروخـتـنـد / همه عنبر و زعفران سوختند به روز خجسته ســر مهر ماه/ به سر بر نهاد آن کیانی کلاه زمانه بی اندوه گشـت از بدی / گرفتند هر کــس ره بـخردی دل از داوری هـا بپرداخـتـنـد/ به آیین، یکی، جشن نو ساختند نـشـسـتـنـد فرزانگان، شادکام گـرفتند هـر یک ز یاقوت، جام می روشن و چهره ی شاه نـَو / جهان نو ز داد از سر ِماه نـَو بـفـرمـود تا آتش افـروخـتـنـد همه عنبر و زعفران سوختند پـرسـتـیـدن مهرگان دیـن اوسـت / تن آسانی و خوردن آیین اوست کنون یادگارست از و ماه مهر به کوش و به رنج ایچ منمای چهر خواص ضد سرطانی زعفران پژوهشگران مرکز تحقیقات علوم دارویی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در پژوهشی به خواص ضد سرطانی گیاه زعفران دست یافتند . این تحقیق با مشارکت دکتر حسین حسین زاده استاد دانشکده داروسازی، دکتر جواد بهروان استاد، گروه فارماکودینامی و سم شناسی ، دانشکده داروسازی، دکتر محمد رمضانی استاد دانشکده داروسازی و دکتر خدیجه ژاکان داروساز با موفقیت به اجرا در آمده است. عضو مرکز تحقیقات علوم دارویی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به اینکه سرطان یکی از بزرگترین علل مرگ و میر در جهان به شمار می رود و سالانه بیش از شش ملیون نفر جان خود را به دلیل این بیماری از دست می دهند اظهار داشت : دراین میان کاروتنوییدها دارای اثرات ضد سرطانی ، ضد جهش زایی و تعدیل کنندگی سیستم ایمنی بدن است و زعفران که از کلاله های خشک شده گیاه زعفران گرفته می شود از جمله گونه هایی است که سرشار از کاروتنو ییدها می باشد . دکتر حسین حسین زاده افزود: در این طرح که در محیط آزمایشگاهی و بر روی سیب زمینی و میگو صورت گرفت مشخص شد عصاره کلاله زعفران در مهار رشد تومورها سرطانی موثر است . وی افزود: در مطالعه ای اثر ضد سرطانی الکلی کلاله زعفران بر روی سلولهای سرطانی انسان بررسی شد که در این تحقیق نشان داد کروسین به عنوان مهمترین ماده ضدسرطانی حاوی کاروتنویید معرفی شده است . وی با بیان اینکه در طب سنتی نیز از زعفران به عنوان گیاهی درمانی یاد شده است اظهار امیدواری کرد نتایج این تحقیقات بتواند در تولید داروهای مرتبط با درمان و یا مهار بیماری سرطان موثر باشد . استاد دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت : در طب سنتی از زعفران به عنوان ضد اسپاسم ، کمک به هضم طبیعی غذا ، تسکین دهنده ناراختی های لثه ، ضد آبریزش ، آرام بخش ، ضد نفخ و افزاینده تعرق یاد شده است .
خواص زعفران
زعفران ، گیاهی است چند ساله که دارای پیاز می باشد این پیاز دارای غلاف قهوه ای رنگی است. این گیاه در جنوب غربی آسیا، جنوب اسپانیا و جنوب اروپا روییده می شود. دارای ساقه و شش گلبرگ بنفش رنگ و ۳ رشته کلاله قرمز رنگ می باشد. قسمت مورد استفاده گیاه زعفران کلاله نارنجی رنگ گل آن می باشد. کلاله زعفران حاوی چربی، املاح معدنی و موسیلاژ است. تکثیر زعفران منحصرا توسط غده زیر زمینی بنه ( کورم ) متداول است. عطر و بوی زعفران به علت وجود اسانس بی رنگ تروپن دار و یک ترکیب اکسیژن دار و همراه با سینئول به نام سافرانال می باشد. طعم زعفران مربوط به هیتروزید تلخ پیکروکروسین است. رنگین بودن زعفران مربوط به وجود ماده ای به نام کروسین می باشد. زعفران ماده غذایی با ارزشی است که به مقدار کم از گیاه زعفران بدست می آید در واقع از هر ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار گیاه زعفران، حدود ۵ کیلوگرم گل زعفران بدست می آید که وزن ۵ کیلوگرم زعفران تازه بعد از خشک شدن به یک کیلوگرم می رسد. ارزش غذایی زعفران زعفران چاشنی و رنگ دهنده غذا می باشد زعفران موجب کاهش چربی و کلسترول خون می گردد. زعفران آرام بخش، اشتها آور، ضد اسپاسم، پیشگیری کننده از بیماریهای قلبی و سرطان، تقویت کننده حافظه و کاهش دهنده فشار خون است. از گیاه زعفران در درمان بیماری آسم، بیماریهای پوستی، بیماری های چشم، عفونت ادراری، یرقان، پیش انداختن قاعدگی، رفع نفخ شکم ، درمان معده درد و درمان کم خونی استفاده می شود. زعفران به هضم غذا کمک می کند و تقویت کننده معده می باشد و به عنوان مسکن بویژه در دردهای لثه کاربرد دارد. زعفران گیاه ضد افسردگی مصرف زعفران در پیشگیری از بروز افسردگی موثر است. بر اساس تحقیقات امروزی نیز نتیجه گرفته شده است که زعفران دارای خواص ضد افسردگی است و این در حالی است که بر اساس تب سنتی به زعفران خواص فرح بخشی و خنده آوری نیز نسبت داده اند. بر طبق نتایج این تحقیقات استفاده از زعفران در غذا و نوشیدن حداقل یک فنجان چای زعفران برای تمدد اعصاب توصیه می شود. زعفران افزایش دهنده تمرکز حواس است و در پیشگیری از آلزایمر و پارکیسون موثر می باشد زعفران در درمان دردهای عصبی و کم خوابی موثر می باشد. زعفران عامل پیشگیری از کاهش دید در سالخوردگی بر اساس تحقیقات مرکز دانشگاهی ایتالیا زعفران در تنظیم کارکرد سلولهای بینایی موثر است و سلولهای بینایی را در مقابل آسیبها محافظت می کند و از پیشرفت بیماریهای چشم جلوگیری می کند و موجب احیای سلولهای آسیب دیده چشم می شود. زعفران در درمان اختلالات لکه زرد شبکیه که در سنین سالخوردگی ایجاد می شود موثر است. مصرف زعفران در رژیم غذایی از پیشرفت بیماریهای ژنتیک چشم جلوگیری می کند و به همین علت مصرف متعادل آن به سالخوردگان و افراد مبتلا به بیماری های چشم توصیه می شود. خواص ضد سرطانی زعفران زعفران خواص ضد سرطانی دارا می باشد و به عنوان یک داروی ضد تومور و جمع کننده رادیکالهای آزاد عمل می‌کند. بر اساس تحقیقات پزشکی ثابت شده است که مواد آنتی اکسیدان موجود در زعفران خواص ضد سرطانی دارا می باشند. بر اساس نتایج این بررسی بنظر می رسد که استفاده از زعفران، از بروز توالی های ژنی سرطان زا جلوگیری می کند و در ترمیم مولکول های دی ان ای آسیب دیده تاثیر بسزایی دارد. مضررات مصرف بی رویه زعفران: مصرف بی رویه زعفران مضر می باشد و باعث استفراغ، کاهش ضربان قلب، خون ریزی از بینی، خون ریزی از پلک ها و لب و موجب سر گیجه، بی حالی، زردی پوست و عوارض خطرناک دیگر می شود که این عواقب حتی می تواند منجر به مرگ شود. زعفران عامل سقط جنین و یا برطرف کننده سخت زایی : رقیه و سحر کامران سامانی در پژوهش خود با موضوع درمان سخت زائی با مصرف زعفران در همایش زعفران داروی گیاهی هزاره سوم ارائه شد، نشان دادند که خوردن زعفران در زمان حاملگی، شخص را برای زایمان آسان آماده می کند. بر طبق پژوهش آنان مصرف زعفران در دوران بحرانی بارداری یعنی سه ماه اول که دوران تشکیل اندام‌ها ست می‌تواند به جنین صدماتی وارد نماید. مصرف زعفران در سه ماه اول حاملگی باعث افزایش هورمون پروستاگلاندین در رحم شده و اثرتحریکی مستقیم روی عضلات صاف رحم دارد و در نتیجه احتمال سقط جنین را به همراه دارد اما مصرف متعادل آن پس از سه ماه اول دوران بارداری مفید است و مادر را برای زایمان آسانآماده می کند. زعفران موجب خاصیت ارتجاعی در نسوج رحم می گردد و زایمان را آسانتر می سازد. زعفرانی که پس از سه ماه اول حاملگی مصرف شده است تاثیر خود را چند ساعت قبل از زایمان با شروع شدن درد و با دریافت عصبی گیرنده های درد و تولید هورمون پروستا گلاندین که درهنگام وضع حمل باعث انقباض ماهیچه های دیواره رحم می‌شوند و اثرتحریکی مستقیم روی عضلات صاف رحم و اثر شل کنندگی سرویکس دارد می گذارد بنابراین با مصرف صحیح زعفران میزان پروستا گلاندین در رحم در زمان تولد نوزاد را افزایش داد و از سخت زائی جلوگیری کرد. مقدار مناسب و مجاز مصرف زعفران در ماه: مصرف سه گرم زعفران برای هر نفر در ماه بسیار سالم و سودمند می باشد و مصرف بیش از ۵ گرم آن برای هر نفر در ماه مضر می باشد. اما مصرف ۵ گرم زعفران در یک وعده غذائی می تواند منجر به مرگ انسان گردد. نگهداری از زعفران: زعفران را باید دور از نور و رطوبت نگهداری کرد زعفران را درظروف شیشه ای یا فلزی دربسته نگهداری نمایید. توجه داشته باشید اسانس زعفران قابل تبخیر شدن است، بنابر این درب ظرف زعفران را ببندید درصورت باز ماندن درب ظرف زعفران اثرات داروئی و کیفیت آن کاهش می یابد. مصارف زعفران : زعفران به مواد غذایی عطر و رنگ مخصوص می دهد و به همین جهت از زعفران در صنایع غذایی مانند سوسیس سازی، در شیرینی سازی مانند تهیه پودرهای کیک، در داروسازی مانند داروهای ضد افسردگی، در نساجی مانند رنگ کردن پارچه های ابریشمی، در تولید مشروبات الکلی و غیر الکلی بعنوان طعم دهنده طبیعی و در صنایع لبنی و غیره استفاده می شود. بازار جهانی زعفران: براساس آمارهای سازمان خواروبار جهانی فائو، میزان تولید زعفران در جهان سالیانه حدود ۲۱۰ تن است که ایران با تولید سالیانه ۱۸۴ تن ، حدود ۸۱ درصد زعفران تولیدی جهان را به خود اختصاص داده است و اسپانیا با ۱۲ درصد تولید جهانی پس از ایران در رتبه دوم تولید زعفران قرار دارد با این همه ایران پس از اسپانیا بزرگترین صادر کننده زعفران در جهان می باشد.
۳ یافته ی جدید علمی برای زعفران
زعفران، سرطان کبد را مهار می کند. در درمان آلزایمر موثر است و در درمان اختلالات قاعدگی نیز نقش مهمی را ایفا می کند. زعفران، گیاهی است چند ساله که دارای پیاز است و علاوه بر استفاده در پخت و پز، دارای مصارف درمانی بسیاری نیز هست. این پیاز غلاف قهوه ای رنگی دارد و دارای ساقه و شش گلبرگ بنفش رنگ و ۳ رشته کلاله قرمز رنگ است. قسمت مورد استفاده گیاه زعفران، کلاله نارنجی رنگ گل آن است. زعفران ماده غذایی با ارزشی است که به مقدار کم از گیاه زعفران به دست می آید در واقع از هر ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار گیاه زعفران، حدود ۵ کیلوگرم گل زعفران به دست می آید که وزن ۵ کیلوگرم زعفران تازه بعد از خشک شدن به یک کیلوگرم می رسد. متخصصین طب گیاهی نیز از دیرباز با خواص زعفران آشنا بوده و آن را برای درمان انواع بیماری ها مانند خستگی های مفرط درد لثه، بیماری های قلبی، افسردگی، آسم، بی خوابی، سیاه سرفه، درد شکم و سنگ های کلیه توصیه می کردند. مصرف زعفران باعث کاهش سطح کلسترول بد و نیز بهبود جریان خون در بدن می شود. برخی از متخصصین طب گیاهی بر این باورند که استفاده از زعفران باعث تقویت حافظه می شود. مصرف زعفران برای افرادی که دارای اختلالات عصبی هستند و یا حافظه خود را از دست داده اند توصیه می شود. علت عوارض پیش از قاعدگی و علایم افسردگی، تغییرات در فعالیت سروتونین است که زعفران روی ماده شیمیایی سروتونین در مغز و نحوه فعالیت آن اثر می گذارد استفاده از زعفران در درمان بیماری های چشمی موثر است؛ زعفران از آن جا که حاوی خواص آنتی اکسیدانی فراوانی است متخصصین طب گیاهی آن را برای درمان ضعف بینایی توصیه می کنند و با مصرف آن ماهیچه های چشم تقویت می شود و مصرف منظم آن باعث بهبود بینایی حتی در سنین بالا نیز می شود. زعفران خون را تصفیه می کند و خاصیت ضد التهابی دارد و برای تسکین دردهای ناشی از آرتروز توصیه می شود. البته خانم های باردار فقط با نظر پزشک می توانند زعفران مصرف کنند و اگر قرار است کودکان نیز از این گیاه مصرف کنند در مورد مقدار مجاز آن با پزشک متخصص کودکان مشورت کنید چرا که آنان بسیار حساس هستند. زعفران، سرطان کبد را مهار می کند پژوهش تازه ای نشان می دهد، زعفران با بهبود فرایند اپوپتوز، جلوگیری از تکثیر بی رویه سلول ها و اثر ضد التهابی که دارد، می تواند آغاز سرطان کبد یا گسترش آن را به شکل قابل توجهی در موش ها مهار کند. سرطان سلول های کبدی یا hcc، پنجمین سرطان شایع جهان و سومین عامل مرگ در مبتلایان به سرطان به شمار می رود. ابتلا به هپاتیت b، c و بیماری کبد چرب، در معرض سرطان زاهای محیطی مانند den قرار گرفتن، مصرف بی رویه آهن و استفاده از مشروبات الکلی می تواند زمینه ابتلای فرد را به این سرطان کشنده فراهم کند. تحقیق روی موش های آزمایشگاهی نشان می دهد، عصاره زعفران به وضوح می تواند نقش یک محافظ شیمیایی قوی را در برابر این عوامل بازی کند. به گزارش ساینس دیلی، پژوهشی که توسط محققان دانشگاه امارات متحده عربی انجام شده نشان می دهد زعفران که پیش از این خاصیت آنتی اکسیدانی آن به اثبات رسیده، به خوبی می تواند از کبد در برابر پیشرفت سرطان و عوامل سرطان زایی مانند دی اتیل نیتروزآمین یا den که در تنباکو، وسائل آرایشی، بنزین و غذاهای فراوری شده، وجود دارد، حافظت کند. استفاده از زعفران در درمان بیماری های چشمی موثر است؛ زعفران از آن جا که حاوی خواص آنتی اکسیدان فراوانی است متخصصین طب گیاهی آن را برای درمان ضعف بینایی توصیه می کنند این پژوهشگران دو هفته پیش از القای ماده سرطانی به موش ها، رژیم حاوی زعفران آن ها را با دوزهای گوناگون ۷۵، ۱۵۰و ۳۰۰ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز آغاز کردند و آن را به مدت ۲۲ هفته ادامه دادند. نتایج نشان می دهند گروهی از موش ها که بالاترین دوز عصاره زعفران را دریافت کرده اند، کاملا از ایجاد سلول های سرطانی در کبد مصون مانده اند. در گروه های دیگر که درمان پیش از القا آغاز شده نیز کاهش پروتئین هایی که نشانه اولیه وجود سرطان هستند، به وضوح دیده می شود و روند پیشرفت یا آغاز بیماری به مراتب کندتر شده است. عمرو امین که سرپرستی این تحقیق را به عهده داشته، می گوید: «یافته های ما نشان می دهند زعفران با کمک به اجرای فرایند اپوپتوز یا مرگ تنظیم شده سلولی، جلوگیری از تکثیر بی رویه سلول ها و اثر ضد التهابی این نقش ضد سرطانی را بازی می کند». عصاره زعفران موثر در درمان آلزایمر پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی تهران طی تحقیقی برای نخستین بار تأثیر مثبت عصاره گیاه زعفران را در درمان آلزایمر اثبات کردند. دکتر شاهین آخوندزاده، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران و همکارانش در این تحقیق، طی مطالعه ای ۲۲ هفته ای با بررسی ۵۴ بیمار مبتلا به آلزایمر خفیف تا متوسط تأثیر زعفران را بر روی بیماران مشاهده کردند. در این مطالعه افراد را به ۲ گروه تقسیم کردیم و در شرایط یکسان به یک گروه از بیماران عصاره زعفران به صورت کپسول و گروه دیگر داروی donepezil داده شد که نتیجه روند درمان در هر دو گروه یکسان بود. زعفران خون را تصفیه می کند و خاصیت ضد التهابی دارد و برای تسکین دردهای ناشی از آرتروز توصیه می شود استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران با ارائه نتایج این تحقیق در همایش بین المللی «زعفران، داروی گیاهی هزاره سوم» خاطرنشان کرد: نتیجه این مطالعه نشان داد که عصاره زعفران می تواند داروی بیماری آلزایمر باشد. وی با اشاره به این که قدمت زعفران به قدمت تاریخ ایران است، اظهار کرد: ۸۵ درصد زعفران دنیا در استان خراسان تولید می شود و به همین نسبت ۸۵ درصد تحقیقات دنیا در خصوص زعفران نیز در دانشگاه های ما صورت گرفته است. زعفران ؛ مفید در درمان اختلالات قاعدگی اصلی ترین و مهم ترین ترکیبات زعفران همان ترکیبات زردرنگ، تلخ و معطری است که در درمان اختلالات قاعدگی و افسردگی موثر است. یک بررسی علمی که توسط سحر کامران سامانی، مهندس علوم و صنایع غذایی و رقیه کامران سامانی، کارشناس تکنولوژی پرتوشناسی انجام شد، نشان داد مصرف صحیح زعفران که حاوی ترکیبات زردرنگ (مشتقات کروستین) است، می تواند تولید سروتونین را در مغز کنترل و درمان اختلالات قاعدگی و افسردگی را در بر داشته باشد. ترکیبات زردرنگ زعفران (مشتقات کروستین) به خوبی در آب محلول هستند؛ پیکروکروسین از جمله ترکیبات تلخ است و مهم ترین ترکیب مواد معطر (اسانس) سافرانال است. زعفران دارای خواص نیروبخش و قاعده آور بوده به طوری که دم کرده زعفران و مصرف هر روز ۲ تا ۳ فنجان در ۳ نوبت آثار مهمی در معالجه اختلالات قاعدگی دارد. زعفران، قاعدگی را تحریک کرده و درد کمر ناشی از اختلال قاعدگی را آرام می کند. این پژوهش نشان می دهد علت عوارض پیش از قاعدگی و علایم افسردگی، تغییرات در فعالیت سروتونین است که زعفران روی ماده شیمیایی سروتونین در مغز و نحوه فعالیت آن اثر می گذارد. سروتونین نوعی انتقال دهنده عصبی است که نقش مهمی در خوابیدن، تعدیل حالت و رفتار، اشتها و… دارد. اتصال سروتونین به برخی سلول های تحریک کننده، نشان دهنده علائم افسردگی است؛ به علاوه شرایط بیولوژیک و عوامل خاصی مانند تولیدمثل، هورمون های ژنتیک، بارداری، زایمان و یائسگی در افسردگی تأثیر دارند. بررسی این دو محقق بیانگر این است که در فرآیند افسردگی در مغز با کمبود غلظت سروتونین روبه رو هستیم. افرادی که میزان تولید سروتونین در مغز آن ها پایین است، برای بهبود روحیه خود بیشتر به غذای رنگین (زعفران) روی می آورند که سروتونین را در مغز زیاد می کند، در نتیجه کاهش افسردگی را در پی خواهد داشت. زعفران و خواص آن Saffron زعفران با نام علمی Crocus sativus، گیاهی کوچک و چند ساله به ارتفاع ۱۰ تا ۳۰ سانتی متر است. از وسط پیاز و یا قاعده ساقه، تعدادی برگ باریک و دراز خارج می شوند. از وسط برگ ها، ساقه گلدار خارج شده که به یک تا سه گل منتهی می شود. گل ها بسیار زیبا و دارای ۶ گلبرگ بنفش رنگ هستند که ممکن است در بعضی واریته ها به رنگ گلی یا ارغوانی باشند. گل ها دارای ۳ پرچم و یک مادگی منتهی به کلاله ی سه شاخه به رنگ قرمز متمایل به نارنجی است. قسمت مورد استفاده این گیاه، انتهای خامه و کلاله سه شاخه است که به نام زعفران مشهور است و دارای بوی معطر با طعم کمی تلخ می باشد. انتشار جغرافیایی زعفران در ایران شامل استان خراسان (قائنات، بیرجند و گناباد)، یزد، کرمان، گیلان و مازندران می باشد. در سال های اخیر زعفران در کرج و قم نیز کشت شده است. تاریخچه: زعفران به عنوان طعم دهنده ی غذا و برای رنگ پارچه، در کشورهای در حال توسعه و توسط صنعت گران به مقدار زیاد استفاده می شود. در فرهنگ عام، زعفران به عنوان مسکن، خلط آور، محرک جنسی و معرق، کاربرد دارد. در گزارش های داستان گونه ی مربوط به مناطق استوایی آسیا، از خمیری نام برده شده که مخلوطی از زعفران و چوب صندل است و این خمیر امروز همچون گذشته به صورت مرهمی آرامش بخش برای پوست های خشک مصرف می شود. ترکیبات مهم زعفران: ترکیبات زرد رنگ و محلول در آب که از مشتقات کروستین به شمار می روند. ترکیبات تلخ آن پیکروکروسین و ترکیب معطر آن سافرانال می باشد. حدود ده درصد روغن ثابت دارد که شامل اسید اولئانولیک می باشد. ریبوفلاوین از دیگر ترکیبات موجود در زعفران است. اثرات مهم: در طب عوام به عنوان آرام بخش، مسکن، ضداسپاسم و مقوی معده مصرف می شود. در تغذیه به عنوان معطر کننده، طعم دهنده و رنگ کننده (زعفران باعث ایجاد رنگ زرد طلایی خوش رنگ، بوی مطبوع و مزه ای خوب، در غذاها می شود) به کار می رود. با توجه به رنگ بسیار غلیظی که از آن تولید می شود در صنایع آرایشی، داروسازی، قنادی، و تهیه لیکورها از آن استفاده می شود. مقدار مصرف: ۱۰ تا ۱۵ عدد از خامه ها در یک لیوان آب برای یک نوبت مصرف به کار می رود. مقدار مصرف عادی آن روزانه حدود یک گرم است؛ همچنین مقدار مصرف تنتور آن حدود ۱۵ قطره در روز است. عوارض جانبی: مصرف زیاد آن قاعده آور و سقط کننده جنین است. همچنین مصرف زیاد آن ممکن است باعث استفراغ، خون ریزی رحمی، اسهال خونی، خون در ادرار، خون دماغ، خون ریزی کنار چشم و لب، زرد شدن پوست و زرد شدن غشاء مخاطی شود. مصرف حدود ۲۰ گرم آن به طور کلی کشنده است. داروهای گیاهی: عصاره ی زعفران که به نام “Swedish bitters” گفته می شود، توسط کارخانجات زیادی تهیه و به بازار عرضه می شود. نگه داری: برای نگه داری ایده آل زعفران باید از نور و رطوبت محافظت شود. بهترین ظروف نگه داری زعفران در درجه اول ظروف فلزی و بعد ظروف شیشه ای رنگی است. ظروف پلاستیکی برای نگه داری مناسب نیستند، زیرا در مدت کوتاهی اسانس آن کم شده و از مرغوبیت آن کاسته می شود. همچنین بهتر است هنگام مصرف به صورت پودر درآید و یا پودر آن در زمان کوتاهی مصرف گردد؛ چون اسانس معطر آن از پودر، زودتر تبخیر می شود. تحقیقات جدید در مورد زعفران: در تحقیقاتی که به تازگی در آمریکا صورت گرفت، نشان داده شده است که کروستین موجود در زعفران در نخاع، فشار خون، ادم مغزی و پاپیلمای پوست در حیوانات اثرات مثبت و ارزنده ای ایجاد کرده است. تحقیقات دیگری نشان داده است که زعفران اکسیژن پلاسما را افزایش داده و دارای اثرات ضدسرطان می باشد. تحقیقات دیگری نشان داده است که زعفران می تواند باعث کاهش تری گلیسریدها و کلسترول گردد. همچنین مطالعاتی در اسپانیا نشان داده است که کاهش امراض قلبی در قسمتی از این منطقه احتمالاً مربوط به مصرف دائم از زعفران می باشد. مهمترین اثرات گزارش شده زعفران: ضددرد، ضد افسردگی، ضد سم، ضد ادم، ضد اکسیدان، ضدعفونی کننده، ضد اسپاسم، ضد نفخ، ضد تومور، تقویت کننده قوای جنسی، مقوی قلب، خنثی کننده رادیکال های آزاد، سقط کننده، معرق، هضم کننده غذا، قاعده آور، خلط آور، بند آورنده خون، کاهش دهنده کلسترول، کاهش دهنده پُرفشاری خون، نارکوتیک (مخدر)، مقوی اعصاب، محافظ اعصاب، مسکن، محرک، مقوی معده، مقوی رحم. نکات قابل توجه: ۱- با توجه به قیمت بالای زعفران متأسفانه گاهی تقلباتی در عرضه ی آن صورت می گیرد. یکی از مهم ترین تقلبات زعفران جا زدن گل رنگ می باشد. این گیاه به نام عمومی زعفران آمریکایی (American saffron) می باشد که از نظر ترکیبات و آثار کاملاً با زعفران تفاوت داشته ولی از نظر ظاهری به هم شباهت دارند. ۲- تقلبات زعفران را می توان به خوبی با روش های میکروسکوپی و یا تجزیه و تشخیص اسانس (رایحه آن) شناسایی کرد. ۳- برای بهتر پودر شدن زعفران توسط آسیاب های کوچک بهتر است به حدود ۱ تا ۵ گرم آن یک یا دو حبه قند اضافه نموده و همچنین می توان زعفران را در هاون کوچک که اکثرا از مرمر ساخته شده، به طور مستقیم نرم و پودر کرد. ۴- در تحقیقاتی که توسط صالحی سورمقی و همکاران در سال ۱۳۷۵ در دانشکده داروسازی تهران بر روی اسانس زعفران انجام شد، اجسام مهم موجود در آن شامل سافرانال ۲ درصد، پنتان ۸ درصد، پنتانول ۷ درصد، بوتانوئیک ۲۵ درصد و بتاالمن، ۵/۳ درصد گزارش شدند. نکته بسیار با اهمیت این که ماده سافرانال که به عنوان یک ماده سمی تلقی می شود، در زعفران ایرانی بسیار کم و یا وجود ندارد در حالی که درصد این ماده در بعضی زعفران های نقاط دیگر جهان نسبتا بالا می باشد. این نکته ارجحیت زعفران ایران بر دیگر انواع را روشن می سازد. ۵- برای کاربرد زعفران در غذاها و یا نوشیدنی ها می توان به طور مستقیم از پودر آن استفاده کرد و یا بر روی پودر آن ابتدا کمی آب ولرم افزود و پس از چند دقیقه خیس خوردن، آن را با قاشق کمی هم زد و سپس اضافه نمود. ۶- زعفران های مختلفی در دنیا وجود دارند از جمله: زعفران گاتینه در اتریش؛ زعفران کوزانی در یونان؛ زعفران اسپانیایی که شباهت زیادی به زعفران های آسیایی و ایرانی دارد؛ زعفران ایران و هند که شبیه به هم هستند تقلب در زعفران: قیمت بالای زعفران موجب شده که این ماده در معرض تقلب های زیادی قرار گیرد. زعفران از پرچم گل های گیاه آن تهیه می شود که معمولاً رنگ گرده های آن زرد، قرمز ارغوانی و قرمز نارنجی است که به سادگی از پرچم جدا می شود و این ویژگی کمتر در سایر گیاهان مشاهده می گردد. برای تقلب در زعفران، عده ای از متقلبین، از پرچم گیاه گل رنگ و گیاهان مشابه استفاده می کنند و آن را با زعفران مخلوط می نمایند و عده ای دیگر از ریشک های اطراف ذرت استفاده کرده و آن را با رنگ های مصنوعی به رنگ زعفران در می آورند. زعفران یکی از گیاهان گران قیمت است که به علت نداشتن مخارج کاشت در صورتی که همه ساله خوب از آن مواظبت شود، سود سرشاری نصیب زارعین می کند. کاشت زعفران می تواند قشر عظیمی از زنان و دختران روستایی را به کار گیرد و نه تنها باعث سرگرمی و پر کردن اوقات فراغت آنان می شود بلکه می تواند از این راه کمک مؤثری به اقتصاد خانوار بنماید. مشخصات گیاهشناسی زعفران گیاهی است پایا و از تیره زنبقیان و جنس scrocus و گونه Sativa، پیاز زعفران غده ای و توپر می باشد و دارای چند پوست و یک مغز سفیدرنگ با ته تخت و نوک برآمده است که گل و ساقه جدید از غنچه های روی پیاز به وجود می آیند. پیازهای جوان پوسته ای قهوه ای رنگ دارند ولی پیازهای مادر چند پوسته دارند، پوسته رویی پرزدار و مغز پیاز سفید و شیرین و قطر آن بین ۵ ـ ۳ سانتی متر می باشد. فرق پیاز خوراکی و پیاز زعفران این است که پیاز خوراکی دارای برچه هایی است ولی پیاز زعفران یک تکه و توپر است. پیاز مادر به علت بچه زایی چند پوست دارد. آب و هوای مناسب جهت کشت زعفران زعفران گیاهی است گرمسیری و در نقاطی که آب و هوای معتدل داشته و دارای تابستان های گرم و خشک و آفتابی و پاییز و زمستان نسبتا ملایم دارد، به خوبی رشد می کند. لازم به ذکر است که این موضوع ممکن است در همه شرایط صادق نباشد زیرا احتمال دارد گیاه به صورتی با محیط سازگار شود چنانچه در همدان که در ردیف شهرهای سردسیری ایران است، زراعت زعفران نتایج رضایت بخشی داده است. پیاز زعفران تابستان فعالیت ندارد، دوره بیداری و فعالیت آن از حدود آبان تا اردیبهشت است و با شروع فصل گرما برگ هایش زرد شده و می خشکد و پیاز به خواب می رود پس زمین های گرم و خشک جای مناسبی برای کشت زعفران است. نوع خاک زعفران در زمین های شور، رسی یا خیلی شنی رشد نمی کند بلکه بهترین نوع خاک برای رشد آن خاک شنی ـ رسی است که مقدار کمی آهک داشته باشد، PH خاک باید بین ۸ ـ ۷ بوده، خاک مزرعه حاصلخیز و شیرین بوده و از علف های هرز پاک باشد در ضمن این گیاه را باید در زمینی کاشت که از چند سال قبل در آن زعفران کشت نشده باشد. مقدار و نوع کود این گیاه به مواد غذایی فراوانی احتیاج دارد. از دادن کود تازه حیوانی بایستی خودداری شود و فقط کود پوسیده استفاده نمود. به طور کلی در هر هکتار زعفران کاری نیاز به ۵۰ ـ ۳۰ تن کود حیوانی پوسیده به همراه ۲۰۰ کیلوگرم کود شیمیایی مثل فسفر و پتاس به زمین داده می شود. مصرف ۱۰۰ کیلو کود اوره به همراه ۱۵ ـ ۱۰ تن کود حیوانی برای هر سه سال یک بار می تواند بهترین پیشنهاد برای کشاورز زعفران کار به حساب آید. عملیات کاشت تهیه زمین: زمینی که به کشت زعفران اختصاص داده می شود، حدود ۱۰ ـ ۸ ساله است. در اوایل بهار بعد از قطع باران های بهاره زمین را با فاصله تقریبی یک هفته دوباره شخم عمیق و سطحی می زنند و بعد از آن کود پوسیده حیوانی را همراه با مقداری خاکروبه مخلوط با خاکستر به زمین داده و به وسیله ماله یا دیسک ضمن خرد کردن کلوخه ها، کود را با خاک مخلوط کرده و پس از نابودی، علف های هرز را تا موقع کاشت به حال خود می گذارند. چند روز قبل از کاشت زمین را آبیاری کرده مجددا برای مرتبه سوم شخم زده و پس از خرد کردن کلوخه ها اقدام به کرت بندی می نمایند. زمین باید در محل آفتابی و دور از سایه درختان و عاری از سنگریزه و ریشه علف های هرز باشد. موقع کاشت از مرداد ماه تا مهر ماه می توان به کشت زعفران اقدام نمود. پس از کاشت غده زعفران در زمین به مدت ۷ ـ ۴ و در بعضی مناطق تا ۱۰ سال باقی مانده و محصول می دهد و از این نظر احتیاجی به کاشت مجدد در سال های بعد ندارد. مقدار و نوع غده غده ها باید درشت، سالم، بدون زخم، شاداب و عاری از هر نوع بیماری بوده و سن آنها از ۷ سال تجاوز نموده و پوست های اضافی و کپه هر پیاز را جدا می کنند. (کپه همان جای ریشه زایی در ته پیاز است که چوب پنبه ای و خشک می باشد) برای اینکه غده ها پس از کاشت مورد حمله آفات و امراض قرار نگیرند بهتر است قبل از کاشت با سموم جیوه ای از قبیل سرزان، تری تیزان، گرانوزال و برای هر ۱۰۰ کیلو پیاز ۵۰۰ ـ ۳۰۰ گرم سم مصرف نمود. مقدار غده لازم برای کاشت در هر هکتار ۲ تن غده می باشد. اگر در سال هفتم به بعد غده ها بیرون آورده نشوند گیاه ضعیف شده و غده ها پوک می گردند و پس از یکی دو سال به کلی از بین می روند. در سال هفتم مقدار غده ای که از زمین می توان بیرون آورد ۵ برابر مقدار کشت شده در سال اول است. آبیاری پس از کاشت غده ها در زمین مزرعه را باید بلافاصله آبیاری کرد در صورتی که قبل از کاشت مزرعه آبیاری شده باشد می توان آبیاری را چند روز پس از کاشت انجام داد. زعفران گیاهی است مقاوم به کم آبی و اولین آبیاری پاییزه باید حتما ۱۵ روز قبل از بیرون آمدن ساقه گل ها انجام گیرد. اگر آبیاری جلوتر از مهرماه و به کرات انجام شود ابتدا برگ ها ظاهر می شوند و سپس گل ها پدیدار می گردند و در این صورت چیدن گل ها به سختی انجام خواهد گرفت و چه بسا گل ها بین برگ ها باقی مانده و از بین خواهند رفت. پس از کاشت غده ها تا زمان برداشت محصول مزرعه را فقط یک بار باید آبیاری نمود چون زعفران گیاهی مخصوص مناطق خشک است بنابراین به آب زیاد احتیاج ندارد ولی اگر بعد از برداشت محصول در طول زمستان چند آب به مزرعه داده شود، به درشت شدن غده ها کمک می کند. برداشت زعفران مزرعه زعفران در سال اول محصول قابل توجهی نخواهد داد و فقط تعدادی از غده هایی که درشت بوده و ذخیره غذایی کافی داشته اند گل داده و تولید محصول می کند. معمولاً اواسط آبان ماه گل های بنفش رنگی در مزرعه ظاهر می شود و به محض پیدایش اولین گل برداشت آغاز شده و تقریبا سه هفته ادامه دارد. موقعی که گل ها ظاهر می شوند، مزرعه زعفران خوش منظره، معطر و به رنگ ارغوانی یا بنفش خوش رنگی در می آید و یکی از زیباترین چشم اندازهای طبیعت را زمانی می توان دید که مزرعه زعفران به گل نشسته است زیرا در آغاز سرما و خزان کلیه گیاهان که هیچ گلی در صحرا نیست گل می دهند. برای چیدن گل ها پیش از آنکه خورشید صبحگاهی اشعه نارنجی خود را بر مزرعه پوشیده از گل بتاباند، برداشت شروع و تا ساعت ۹ صبح ادامه می یابد. عملیات گل چینی حدودا ۲۵ ـ ۱۵ روز به طور می انجامد. دسته بندی پس از آنکه گل را چیدند، آنها را در سایه روی هم می ریزند و تارهای قرمز (مادگی) را از گل ها می کشند و آنها را بین انگشتان خود نگاه می دارند و وقتی دسته کوچکی شد، با نخی باریک آن را می بندند و سپس در سایه روی پارچه تمیزی پهن می کنند تا خشک شود. تارها پس از خشک شدن به رنگ زرشکی در می آیند که بسیار چشم نواز است. این طرّه های قشنگ و خوشبو، زعفران است که به آن طلای قرمز هم می گویند.
مارا به دوستان خود معرفی کنید 🌹
کانال تخصصی زعفران وزرشک هرانچه در مورد این دومحصول میخواهید بدانید
www.saffronaghele.com
telegram.me/saffronaghele
https://telegram.me/saffronaghele ۰۹۱۵۳۶۲۸۹۵۶
محمد عاقله
